تحلیل تحول معیار ارزش‌های اجتماعی در مدایح قرن‌های اول تا نیمه دوم قرن پنجم

ارزش‌های اجتماعی در جوامع انسانی تأثیر بسیار دارد و معیارهای فرهنگی هستند که مردم با توجه به آنها خوبی و بدی، زیبایی و جذابیت و مطلوبیت پدیده‌ها و اشخاص را ارزیابی می‌کنند. در این جستار تلاش کرده‌ایم تحول معیار ارزش‌های اجتماعی را در مدایح شاعران ایرانی ـ عربی و پارسی گوی ـ از قرن اول تا نیمه دوم قرن پنجم هجری نشان دهیم. به همین منظور با بررسی مدایح این دوره، معیار ارزش‌های اجتماعی را دسته بندی و سپس نتیجه گیری کرده‌ایم. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که در سه قرن اول هجری، نژاد مهم‌ترین معیار ارزش‌های اجتماعی است. در قرن چهارم هر چند دین و جهاد با کفار اهمیت و ارزش بسیار دارد ولی باز هم در مرتبۀ بعد از نژاد قرارمی‌گیرد. از نیمه اول قرن پنجم به بعد دین و دینداری به عنوان برترین معیار ارزش‌های اجتماعی در صدر و جنگجویی و عدالت در مرتبه بعدی قرار دارند. دلایل عمده تحول معیار ارزش‌های اجتماعی در این دوره عبارتند از: رشد و گسترش دین اسلام، روی کار آمدن حکومت‌های غیر ایرانی و جنگ‌ها و شورش‌ها و ناامنی‌های حاصل از حمله‌های پی در پی زرد پوستان آسیای مرکزی به ایران.